Harich
Harich is een lommerrijk komdorp met een naar het westen zich vijf kilometer uitstrekkende streek met verspreide, open bebouwing, waarin de buurschappen De Bels, Frisbuorren en Westerein-Harich liggen.
Aan de andere kant, tegen Balk aan, ligt ook nog de boerenstreek Lorbuorren. Het dorp komt in de 12de eeuw voor het eerst in de bronnen voor. Het ligt op een lange zandrug die bij de dorpskom maar net boven de nullijn ligt, maar bij Westerein op een plaats bijna vier meter hoog is. Het is de noordelijkste zandrug van het oude Gaasterlân, waarop aan de noordzijde de lage veenpolders, de Van der Weayenspolder en de Groote Noordwolder Veenpolder, aansluiten. De kern is rond de oude dorpskerk gegroeid.
Rond Harich staan een aantal monumentale boerderijen, waarvan Welgelegen, gebouwd in 1870 naar ontwerp van architect H. Luiking het opvallendst is. Het heeft een in de breedte gebouwd deftig voorhuis in een decoratieve mengstijl met een verhoogde middenpartij met balkon op gietijzeren kolommen. Welgelegen ligt fraai in een bocht van de autoweg om Balk en vormt een deftig front voor het dorp. Aan de andere kant van de weg ligt in de Warren een moderne, in 1996 gebouwde boerderij, naar het model van het gelouterde type van de kop-hals-romp.
In de kern van het dorp staat de kerk met toren op een hoog en met bomen omzoomd kerkhof. De bakstenen toren dateert vermoedelijk al uit de 12de eeuw, maar later is de romp verhoogd en de bakstenen spits – een zeldzaamheid – is er vermoedelijk in 1603 opgezet.
In de toren hangen twee door Petrus Overney gegoten klokken uit de tweede helft van de 17de eeuw. De kerk is herbouwd in 1663, volgens het opschrift van de omlijste ingangspartij is dat gebeurd na een storm. Het interieur heeft een 17de-eeuwse kansel en een marmeren grafmonument van Ulbo Aylva Rengers en zijn vrouw. Helemaal in het zuiden werd lange tijd op Maria Hemelvaart, 15 augustus, de Wildemarkt gehouden, een befaamde vee- en paardenmarkt.
De namen van de (voormalige) buurschappen Lorburen, Vrisburen en Westerend komen terug in de huidige straatnamen Lorbuorren, Frisbuorren en Westerein. Op kaarten van vóór 1935 wordt direct ten westen van Harich ook nog een buurschap "Kerkburen" aangeduid. Pas later verschijnt de aanduiding "De Bels" op de kaart. Die aanduiding verwijst naar het pand Harichsterdyk 70, dat lang dezelfde naam droeg. Op www.langsdeluts.nl wordt over dat pand onder meer het volgende vermeld: "De Bels is waarschijnlijk gebouwd in 1874 als herberg, bakkerij met doorreed in opdracht van Jouke Meinderts Bouma. (...) De naam De Bels was toen nog niet in gebruik. Deze zou zijn ontstaan ten tijde van de 1e wereldoorlog door de opvang van Belgische vluchtelingen."